Kulturminneplaner og kulturminneregistreringer i Valdres

Valdreskommunane har gått saman om å utarbeide kulturminneplane for Valdres. Planen skal innehalde ein generell del som er felles for hele Valdres, og ein eigen del for kvar kommune. Bakgrunnen for arbeide er ei utlysning om tilskott på kr 100000,- til arbeidet frå Riksantikvaren i 2011 som ein del av Kunnskapsløftet for kulturminneforvaltningen og Kulturminene i kommunen (KIK). Arbeidet vart i 2013 delegert til Fylkeskommunane som koordinerer arbeidet for alle kommunane  i Oppland. Valdreskommunane har i 2015 fått tilskot for alle kommunane og arbeidet skal etter planen vere avslutta 31.12.2016.

Bakgrunn for arbeidet i Valdres er Kompetanseplan for kulturminne som vart utarbeida av VNK i 2013, og arbeidet vert gjennomført etter egen rettleiar «Håndbok for lokal registrering» under Riksantikvaren.

• Kompetanseplan for kulturminnearbeidet i Valdres (pdf)

Arbeidsprosessen

Det er oppretta ein eller fleire ad-hock arbeidsgrupper i alle kommunane som har definert hovudtema for sin kommune. I tillegg har alle kommunane felles prioritering av mellomalderkyrkjer, stølsdrift og ferdselshistorie med  vegnett og skysstasjonar.

Hovudprioriteringar i dei ulike kommunane ( I TILLEG TIL FELLES PRIORITERINGAR):

Vang: Fangskultur, steinalder busettingar, skålgropsteinar, friluftslivshistorie og verdifulle bygningsmiljø
Vestre Slidre: Kyrkjestader, reiselivshistorie, Industristader, handelsstader og arkeologiske plasser med spesiell betyding og bygningsmiljø
Øystre Slidre: Bygningsmiljø, vasskraftindustri, skiferindustri
Nord-Aurdal: Tettstadene i kommunen
Sør- Aurdal: Vassdragshistorie, skogsdrift og skogs- og vasskraftindustri
Etnedal: Bureisingshistorie, krigsminne og vassdrag  med veteplasser, møller – bygdesager og forstøtningsmurar

Arbeidet består også av ein registrengsdel. I Valdres er det registret mykje frå før, så hovudarbeidet ver å sortere aller tidlegare registraringar. Registraringane blir lagt inn i ein database som skal importerase i www.innlandsgis.no der alle digitale data for Oppland og Hedmark ligg. Dei registrerte minna blir gjeve ein verdi frå 1-4 etter eit definert verdisettingsskjema, og berre dei to høgaste verdiane vert vurdert inn i det vidare arbeidet men i kulturminneplan.

Det er i hovudsak nyare tids kulturminne som skal inn i databasen, då minner frå før reformasjonen er automatisk freda og forvaltast av Fylkeskommune. Desse minna ligg i databasen «Askeladden» under Riksantikvaren sine heimesider. Dersom kommunane ynskjer det kan dokumentet nyttast som grunnlag for ein kommunedelplan for kulturminne.

Status 1. mai 2019:
Alle kommunane (Sør-Aurdal, Vang, Etnedal, Vestre Slidre, Øystre Slidre og Nord-Aurdal) har registrert kulturminne saman med historielag og ressurspersonarsom har tegna på manuskart og lagt inn importabbel for Inlandsgis. Kvar kommune har konkretisert tematiske prioriteringar. 

Fire kommunar har no vedtake plan. Siste plan som vart behandla var for Sør-Aurdal som vart vart behandla 13. juni og lagt ut på høring. Endelig vedtak vart gjort 5. september 2019. Nord-Aurdal kommune si plan er under utarbeiding og er planlagt ferdig i 2019. Øystre Slidre skal vedta vidare planprosess i kommunestyre i januar

• Her kan du lese den ferdige kulturminneplanen for Vang

• Her kan du lese den ferdige kulturminneplanen for Vestre Slidre

• Her kan du lese den ferdige kulturminneplanen for Etnedal

• Her kan du lese den ferdige kulturminneplanen for Sør-Aurdal

Dokumentet er delt i 7 hovudkapittel: 

1. Innledende
2. Regionale prioriteringer
3. Tematiske prioriteringer i den enkelte kommune
4. Nærmere beskrivelse av 20 prioriterte kulturminner
5. Oppfølging og videre arbeid
6. Virkemidler
7. Vedlegg

Linkar:

http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kunnskapsloeftet-for-kulturminneforvaltningen
http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kulturminne-i-kommunen-KIK
www.innlandsgis.no
https://askeladden.ra.no/Askeladden/