Temaplan for kulturminne og kulturminneregistreringer i Valdres

Valdreskommunane Vang, Vestre Slidre, Nord-Aurdal, Sør-Aurdal og Etnedal har gått saman om å utarbeide Temaplan for kulturminne i samarbeid med Valdres Natur- og Kulturpark. Temaplanane inneheld ein generell del som er felles for hele Valdres, og ein eigen del for kvar kommune. Bakgrunnen for arbeide er ei utlysning om tilskott på kr 100000,- til arbeidet frå Riksantikvaren i 2011 som ein del av Kunnskapsløftet for kulturminneforvaltningen og Kulturminene i kommunen (KIK). Arbeidet vart i 2013 delegert til Fylkeskommunane som koordinerer arbeidet for alle kommunane  i Oppland. Valdreskommunane søkte og fekk tilskot for alle kommunane.

Bakgrunn for arbeidet i Valdres er Kompetanseplan for kulturminne som vart utarbeida av VNK i 2013, og arbeidet vert gjennomført etter eigen rettleiar «Håndbok for lokal registrering» under Riksantikvaren.

Kompetanseplan for kulturminnearbeidet i Valdres (pdf)

Arbeidsprosessen

Det er oppretta ein eller fleire ad-hock arbeidsgrupper i alle kommunane som har definert hovudtema for sin kommune. I tillegg har alle kommunane felles prioritering av mellomalderkyrkjer, stølsdrift og ferdselshistorie med  vegnett og skysstasjonar.

Hovudprioriteringar i dei ulike kommunane ( I TILLEGG TIL FELLES PRIORITERINGAR):

Vang: Fangskultur, steinalder busettingar, skålgropsteinar, friluftslivshistorie og verdifulle bygningsmiljø
Vestre Slidre: Kyrkjestader, reiselivshistorie, Industristader, handelsstader og arkeologiske plasser med spesiell betyding og bygningsmiljø
Øystre Slidre: Bygningsmiljø, vasskraftindustri, skiferindustri (utarbeider eigen plan)
Nord-Aurdal: Tettstadene i kommunen
Sør- Aurdal: Vassdragshistorie, skogsdrift og skogs- og vasskraftindustri
Etnedal: Bureisingshistorie, krigsminne og vassdrag  med veteplasser, møller – bygdesager og forstøtningsmurar

Arbeidet består også av ein registrengsdel. I Valdres er det registret mykje frå før, så hovudarbeidet ver å sortere aller tidlegare registraringar. Registraringane blir lagt inn i ein database som skal importerase i www.innlandsgis.no der alle digitale data for Oppland og Hedmark ligg. Dei registrerte minna blir gjeve ein verdi frå 1-4 etter eit definert verdisettingsskjema, og berre dei to høgaste verdiane vert vurdert inn i det vidare arbeidet men i kulturminneplan.

Det er i hovudsak nyare tids kulturminne som skal inn i databasen, då minner frå før reformasjonen er automatisk freda og forvaltast av Fylkeskommune. Desse minna ligg i databasen «Askeladden» under Riksantikvaren sine heimesider. Dersom kommunane ynskjer det kan dokumentet nyttast som grunnlag for ein kommunedelplan for kulturminne.

Status 17.02.2021

Alle kommunane (Sør-Aurdal, Vang, Etnedal, Vestre Slidre, Øystre Slidre og Nord-Aurdal) har registrert kulturminne saman med historielag og ressurspersonarsom har tegna på manuskart og lagt inn import-tabbel for InnlandsGis. Kvar kommune har konkretisert tematiske prioriteringar. 

Fem kommunar har no vedtake plan. Nord-Aurdal kommune vedtok sin Temaplan for kulturminne 04.02.2021. Øystre Slidre gjennomfører eigen prosess, med planlagt høring i juni og vedtak i september.

• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Vang
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Vestre Slidre
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Etnedal
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Sør-Aurdal
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne i Nord-Aurdal

Dokumentet er delt i 7 hovudkapittel: 

1. Innledende
2. Regionale prioriteringer
3. Tematiske prioriteringer i den enkelte kommune
4. Nærmere beskrivelse av 20 prioriterte kulturminner
5. Oppfølging og videre arbeid
6. Virkemidler
7. Vedlegg

Linkar:

http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kunnskapsloeftet-for-kulturminneforvaltningen
http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kulturminne-i-kommunen-KIK
www.innlandsgis.no
https://askeladden.ra.no/Askeladden/