Temaplan for kulturminne og kulturminneregistreringar i Valdres

Valdreskommunane Vang, Vestre Slidre, Nord-Aurdal, Sør-Aurdal og Etnedal har gått saman om å utarbeide Temaplan for kulturminne i samarbeid med Valdres Natur- og Kulturpark.

Temaplanane inneheld ein generell del som er felles for hele Valdres, og ein eigen del for kvar kommune. Planane bygger vidare på kompetanseplan for kulturminne som vart utarbeida av VNK på bestilling frå Riksantikvaren i 2013. Den har også fungert som døme på arbeidsstruktur for andre kommunar.
Les meir her: Kompetanseplan for kulturminnearbeidet i Valdres (pdf)

Planane er utarbeida som temaplanar etter «Håndbok for lokal registrering» frå Riksantikvaren.

Arbeidsprosessen

I arbeidet har det vore oppretta ein eller fleire arbeidsgrupper som har arbeida med minne som er typiske for kvar kommune. I tillegg har regionen definert felles overordna tema som er spesielle for regionen som mellomalderkyrkjer, stølsdrift og ferdselshistorie.

Hovudprioriteringar i dei ulike kommunane (i tillegg til felles prioriteringar):

Vang: Fangskultur, steinalder busettingar, skålgropsteinar, friluftslivshistorie og verdifulle bygningsmiljø
Vestre Slidre: Kyrkjestader, reiselivshistorie, industristader, handelsstader og arkeologiske plassar med spesiell tyding og bygningsmiljø
Øystre Slidre: Bygningsmiljø, vasskraftindustri, skiferindustri (utarbeider eigen plan)
Nord-Aurdal: Tettstadene i kommunen
Sør- Aurdal: Vassdragshistorie, skogsdrift og skogs- og vasskraftindustri
Etnedal: Bureisingshistorie, krigsminne og vassdrag med veteplasser, møller – bygdesager og forstøtningsmurar

Ansvarsområda for dei ulike minna fordeler seg ulikt mellom kommune, private eigarar og frivillige organisasjonar. Ingen minne er med i planen utan eigars samtykke.

Dokumentet er delt i 7 hovudkapittel. Planane skal reviderast kvart 4. år.

1. Innledende
2. Regionale prioriteringer
3. Tematiske prioriteringer i den enkelte kommune
4. Nærmere beskrivelse av 20 prioriterte kulturminner
5. Oppfølging og videre arbeid
6. Virkemidler
7. Vedlegg

Øystre Slidre kommune har laga plan etter eigen mal.

Arbeidet består også av ein registrengsdel etter eigen registreringsmal i Excel frå Riksantikvaren. Mykje av arbeidet har vore å sortere kjende kulturminne som til no berre var registrert i papirformat. Dei registrerte minna blir gjeve ein verdi frå 1-4 etter eit definert verdisettingsskjema. Mange av registreringane  er lagt ut i www.innlandsgis.no. Nokre minner ligg også på Kulturminnesok.no.

Det er i hovudsak nyare tids kulturminne som skal inn i databasen, då minner frå før reformasjonen er automatisk freda og forvaltast av fylkeskommunen. Desse minna ligg i databasen «Askeladden» under Riksantikvaren sine heimesider. Temaplan for kulturminne kan nyttast som grunnlag for ein kommunedelplan for kulturminne.

Status 2024

Alle Valdreskommunane har sin eigen Temaplan for kulturminne.

• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Vang
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Vestre Slidre
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Etnedal
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne for Sør-Aurdal
• Her kan du lese Temaplan for kulturminne i Nord-Aurdal
• Kulturminneplan Øystre Slidre kommune 2021-2033

Lenker:

http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kunnskapsloeftet-for-kulturminneforvaltningen
http://www.riksantikvaren.no/Prosjekter/Kulturminne-i-kommunen-KIK
www.innlandsgis.no
https://askeladden.ra.no/Askeladden/